Teacher's Blog

Category
VĂN HÓA ẨM THỰC THEO MÙA CỦA NHẬT BẢN
Văn hóa Nhật Bản

VĂN HÓA ẨM THỰC THEO MÙA CỦA NHẬT BẢN

2021/06/23

Nhật Bản là quốc gia có 4 mùa xuân, hạ, thu, đông rõ rệt. Điều kiện khí hậu này góp phần tạo nên nét văn hóa theo mùa vô cùng độc đáo của người dân nơi đây. Và văn hóa ẩm thực Nhật Bản – Washoku (được Unessco công nhận là di sản văn hóa thế giới) cũng không ngoại lệ. Món ăn Nhật Bản thường thanh đạm, nhẹ nhàng, không sử dụng quá nhiều gia vị mà chú trọng làm nổi bật vị tươi ngon tự nhiên của nguyên vật liệu. Bạn sẽ cảm nhận được hương vị thiên nhiên 4 mùa cũng như sự tỉ mĩ, tinh tế, tính duy mỹ của người Nhật qua những nguyên vật liệu được lựa chọn phù hợp với từng mùa, cách chế biến và cách trình bày món ăn hết sức đẹp mắt. Điều này cũng tạo nên độ hấp dẫn khó cưỡng cho ẩm thực Nhật Bản không chỉ đối với thực khách người Nhật mà cả người nước ngoài.

Như chúng ta đã biết rau quả cá thịt hay bất cứ loại thực phẩm nào cũng sẽ mang đến hương vị tươi ngon nhất khi chúng ta ăn đúng mùa. Người Nhật chủ yếu sử dụng thực phẩm theo mùa làm nguyên liệu cho các món ăn để thưởng thức được trọn vẹn sự tươi ngon của nó đồng thời khéo léo kết hợp với sắc thái, không khí theo từng mùa.

 

XUÂN

Vào mùa xuân, khi thời tiết bắt đầu ấm hơn, là khởi đầu của năm mới người ta thường dùng các loại mầm chồi của rau củ các loại “vào mùa” như măng, kim tâm, taranome hay các loại đậu như đậu tằm, đậu Hà Lan,…

Trong mùa xuân, các loại cá “vào mùa” như cá tráp đỏ, cá trích, hay cá thu Nhật 鰆(さわら) được sử dụng để đón chào mùa xuân vì ngay trên tên loại cá này được viết bằng chữ “xuân” – “春”.

Asari gohan (cơm ngao) cũng được người Nhật yêu thích trong mùa xuân. Và nếu được hỏi mùa xuân người hay ăn gì thì nhiều người Nhật thường nghĩ ngay đến những quả dâu tây đỏ mọng. Ngoài dâu tây, hoa anh đào cũng trở thành chủ đề cho các món tráng miệng, hay các loại bánh như sakuramochi 桜餅…

HẠ

Hè sang, khi thời tiết nắng nóng oi ả, đây cũng là mùa của các loại rau quả mọng nước thuộc họ bầu bí như bí phấn, dưa leo, dưa hấu, dưa lưới, bí ngô. Các loại rau củ này sẽ được người Nhật ưu tiên sử dụng làm nguyên liệu cho các bữa ăn để thanh nhiệt, bổ sung nước cho cơ thể trong những ngày hè nóng bức. Một điều khá thú vị là bí phấn là một loại rau quả mùa hè nhưng tên của nó trong tiếng Nhật được ghi là冬瓜 (bí mùa đông) vì nó có thể được cất dùng tới mùa đông đấy các bạn.

Cái nóng mùa hè của Nhật Bản khá oi bức, đến độ bức rức khó chịu “mushiatsui” khiến người ta mệt mỏi và mất đi cảm giác thèm ăn. Do đó, các loại quả họ cà như cà tím, cà chua, ớt chuông,.. hay lươn là những thực phẩm giàu dinh dưỡng được lựa chọn để phòng tránh tình trạng mệt mỏi trong mùa hè. Ngoài ra somen, hiyashi chuka, hiya-yakko, đá bào mát cũng là những món ăn rất được ưa chuộng.

THU

Mùa thu là lúc thời tiết ở Nhật trở nên mát mẻ và dễ chịu nhất trong năm. Có thể vì lý do này mà người Nhật có câu nói rằng mùa thu cũng là mùa của sự thèm ăn. Lúc này là thời gian thu hoạch của các loại trái cây như nho, lê, hạt dẻ, hồng và táo.

Táo Aomori

Và mùa thu cũng là mùa của những loại nấm đặc biệt là matsutake một loại nấm quý mọc tự nhiên của Nhật.

Nấm Matsutake

Cá hồi và cá thu đao cũng đao cũng đang độ vào mùa. Món khoai lang nướng hay các loại khoai lang, khoai tây được chế biến theo kiểu croquette trong tiết trời mùa thu cũng hết sức hấp dẫn.

Hay đơn giản là thưởng thức 1 cách thanh đạm món cơm trắng dẻo thơm hơn bình thường vì được nấu bằng loại gạo vừa mới được thu hoạch trong vụ lúa đầu vào mùa thu –  kèm với bạch quả, nấm hoặc khoai. Vào Tết Cửu Trùng 9/9, hay còn gọi là lễ hội hoa cúc người Nhật cũng có tập quán uống rượu với cánh hoa cúc.

Lễ Hội Hoa Cúc

ĐÔNG

Khi mùa đông sang, người ta nói do trời rét đậm nên các loại rau tiêu biểu được dùng trong mùa đông như cải thảo, rau chân vịt, hành lá các loại rau lá cũng trở nên ngọt hơn. Và lúc này cũng là mùa của củ cải, ngưa bàng và quýt.

Chúng ta thường bắt gặp hình ảnh các gia đình Nhật thường quây quần bên bàn Kotatsu cùng nhau thưởng thức món lẩu hay oden nóng hổi trong vào những ngày đông giá rét. Lẩu cũng là một món ăn quen thuộc và ưa thích của người Việt nhưng khác với chúng ta nó là món ăn đặc trưng vào mùa đông của Nhật Bản. Do có văn hóa ẩm thực theo mùa nên nhiều người Nhật thường rất ngạc nhiên khi thấy người Việt chúng ta thưởng thức món lẩu mọi lúc dù trời nóng hay lạnh đấy các bạn ạ.

Ngoài ra, người ta cũng chế biến các món đồ chua như takuan hay nukazuke để bảo quản và dùng thực phẩm được lâu hơn trong mùa đông khi ít thu hoạch được nguyên liệu.

Các món ăn của Nhật hầu như được chế biến dựa trên nguyên tắc ngũ vị, ngũ sắc, ngũ pháp,ngũ quan. Ngũ vị bao gồm: ngọt, chua, đắng, mặn, umami. Ngũ sắc có: trắng, vàng, đỏ, xanh, đen. Ngũ pháp là: sống, ninh, nướng, chiên và hấp. Ngũ quan: Thị giác, vị giác, khướu giác, xúc giác, thính giác. Các gia vị tự nhiên được sử dụng một cách hạn chế và được nêm nếm theo thứ tự さ・し・す・せ・そ(sa/shi/su/se/so)-dựa trên phản ứng hóa học của chúng

・さ(砂糖, 酒)satō, sake: đường, rượu.

・し(塩) shio: muối.

・す(酢) su: giấm.

・せ(醤油)shōyu (tiếng Nhật cổ đọc là “seuyu”): nước tương.

・そ(みそ)miso: đậu tương lên men.

Cùng với các nguyên liệu theo mùa được lựa chọn chế biến một cách khéo léo phù hợp với thời tiết, sắc thái, bầu không khí của từng mùa, giúp cho món ăn đảm bảo được hương vị tự nhiên, yếu tố dinh dưỡng, àm thỏa mãn ngũ quan của thực khách.

Các bạn đừng quên theo dõi Teachers để đón xem các bài viết mới về văn hóa Nhật Bản nhé!